Биылғы жылдың мамыр айынан бастап ТҚЖБ-нен ипотекалық қарызды қайта қаржыландыру бағдарламасының шарттары өзгерді.
Енді басқа банктегі салымды қайта несиелеу үшін сол кездегі бұрынғы қарыздың көлемінен 50%-ға тең соманы енгізу, не қажетті сома жинақталатын, жинақ депозитін ашу қажет.
Қайта қаржыландыру бағдарламасының мәні
Несиені қайта қаржыландыру немесе қайта несиелеу — бұл қарыз алушы бұрынғыны мерзімінен бұрын өтеу мақсатында жаңа несие ресімдейтін процедура. Бұл ретте ол жаңа несиені төлеу бойынша өзіне міндеттеме қабылдайды. Әдетте, қайта несиелеу кезінде өтеу мерзімі өзгереді/ұзарады және төлем сомасы және/немесе пайыздық ставка төмендейді.
Банктердің көпшілігі клиенттерін сақтау мақсатында өздерінің несиелерін едәуір пайдалы жағдайда қайта қаржыландыру бағдарламасын ұсынады.
Несиелерді қайта қаржыландыру бағдарламасының банктік қызмет нарығында пайда болғанына соншалықты көп уақыт бола қойған жоқ. Қайта несиелеу сияқты қызметтің қажеттілігін бірнеше факторлармен түсіндіруге болады. Несиелік ставкалар динамикасы соңғы 10-15 жылдың ішінде айтарлықтай өзгерді. Қазір коммерциялық банктер пайыздық ставкасы біршама төмен және айсайынғы төлемі ең аз заемдар ұсына алады.
Қазіргі таңда қайта қаржыландыру банктердің алдында ипотекалық қарыздар сияқты ірі және ұзақ мерзімдік несиелік міндеттемесі бар, қарыз алушылардың арасында өте маңызды. Енді бірнеше ұзақ мерзімдік несиелері бар клиенттер бірнеше қаржылық институттардағы бұрынғы қарыздарының барлығын бірден қайта қаржыландырып, тек бір несие төлей алады. Банктердің көпшілігі клиенттерін сақтау мақсатында өздері беретін несиелерді едәуір пайдалы жағдайда қайта қаржыландыру бағдарламасын ұсынады.
Қайта қаржыландырудың қазақстандық бағдарламаларының көпшілігі тұтынушылар үшін өте ыңғайлы. Қайта несиелеу үшін клиентке қажеттісі – құжаттар пакетін жинау, өзінің төлем қабілеттілігін және несиелік тарихын растау. Алайда кейбір қаржылық институттарда қарыздарды қайта қаржыландырудың тек қажетті құжаттамаларды жинауды ғана емес, сондай-ақ ірі қаржылық шығындарды да ойластыратын, едәуір күрделі үлгісі бар.
ҚТҚЖБталаптары күрделене түсті
Пайыздық ставканы азайту тұрғысынан алғанда Тұрғын үй құрылыс жинақ банкінен ипотекалық қарыздарды қайта қаржыландыру бағдарламасын ең тиімділердің бірі ретінде атауға болады. Қайта қаржыландыру жүргізгеннен және бұрынғы несиені ТҚЖБ-не өткізгеннен кейін бастапқы пайыздық ставка 7,5-дан 8,5 %-ға дейін құрайды, одан кейін ол ең аз шамаға дейін төмендейді және 5-дан 3,5 %-ға дейін құрайтын болады.
Қайта қаржыландыру процедурасының өзі басқа банктермен ұсынылатын, осындай бағдарламалардан аса ерекшеленбейді. Қайта қаржыландыру бағдарламасының қатысушысы болу үшін солардағы сияқты өзінің төлем қабілеттілігін растау, жылжымайтын мүлікті қайтадан кепілге беру және жақсы несиелік тарихының болуы жеткілікті.
ТҚЖБ-нен ипотеканы қайта қаржыландырудың бастапқы үлгісі мынадай түрде болған: банк ипотека бойынша қарыз қалдығын жабатын, жылдық 10%-бен қарыз берген. Оның қандай мерзімге берілуі таңдалған бағдарламаға байланысты болған.
Тұрғын үй құрылыс жинақ банкіндегі қайта қаржыландырудың міндетті шарты — ағымдағы қарыздан 50% мөлшеріндегі депозит болып есептеледі.
Ай сайынғы төлем 2 бөлікке бөлінген: біреуі банктың пайызын өтеуге жұмсалса, ал екіншісі клиенттің жеке шотына түскен. Осы депозитке жылдық 10% мөлшерінде Тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің сыйақысы, оған қоса жинақ сомасынан 20% мөлшерінде мемлекеттен жыл сайынғы сыйлықақы есептелген.
Бірақ Тұрғын үй құрылыс жинақ банкінен қайта қаржыландырудың қазіргі бағдарламасында ҚТҚЖБ-не бұрынғы ауыртпалықты өткізуді қалайтын, клиенттер үшін кедергі келтіруі мүмкін болатын, бір сәт бар, ол – өзінің ипотекалық заемын қайта қаржыландыру үшін міндетті түрде төлеу қажет болатын, бастапқы жарна. Бұл төлемнің мөлшері сол кездегі бұрынғы қарыз сомасынан 50%-ды құрайтын болады.
Егер қолыңызда ондай сома болмаса, онда қайта несиелеу бағдарламасына қатысу үшін қажетті қаражат жинақталатын, депозит ашуға, ал қажетті сома жинақталғаннан кейін бірнеше бағдарлама бойынша ипотекалық қарызды қайта қаржыландыру процедурасын жүргізуге болады.
Есептеуге арналған мысал
Сөзіміз дәлелсіз болмауы үшін, ҚТҚЖБ-де несиені қайта қаржыландырған жағдайда ай сайынғы төлем сомасының қанша болатындығын есептеп көрейік. Мына жағдайды қарастырайық: бір клиент 2013 жылы 10 жыл мерзімге ипотекалық несие ресімдеді. Екі жыл өткеннен кейін ол 14%-ды құрайтын жоғары жылдық ставка және 145 мың теңге мөлшеріндегі ай сайынғы төлем ұнамағандықтан, бұрынғы қарызын қайта қаржыландыруға шешім қабылдады.
Қазіргі таңда оның банк алдындағы қарызы 7 974 724 теңгені құрайды. Егер клиент ҚТҚЖБ-нің қайта қаржыландыру бағдарламасын таңдайтын болса, онда ол алдымен 3 987 362 теңгеге тең болатын соманы төлеуі, содан кейін қалған соманы өтеу үшін өзіне қолайлы бағдарламаны таңдауы қажет.
Банк қарызды өтеудің бірнеше нұсқаларын ұсынады: «Жеңіл» бағдарламасы бойынша оның 9 жылдың ішіндегі ай сайынғы төлемі – 56 400 теңгені құрайтын болады, «Жеңіл-2» бағдарламасы бойынша алғашқы 3 жылда ай сайынғы төлем – 96 400 теңгені құрайды, ал қалған алты жылда 29 мың теңгеге тең сома төлеу қажет болады. Егер стандартты пакетті таңдайтын болса, онда ай сайынғы төлем 137 мың теңгені құрайды және шамамен 3 жылдан кейін қалған сома түгелге дерлік жабылады десе де болады.
Қарыздың жартысынан басқа клиентке, несиелік өтінішті қарағаны үшін 5 мың теңгеге тең болатын, комиссияны төлеу және барлық сомадан 0,5%-ға тең болатын, қайта қаржыландыру процедурасының өзін ұйымдастыруға жұмсалатын шығынды жабу керек болады. Сіз алғашқы 3 жылда, депозит ретінде салған соманың оған қатысы болмайтындығын, айта кету керек. Ол сомаға мемлекеттің сыйлықақысы есептеледі, 3 жылдан кейін ол пайыздарымен бірге бүкіл негізгі қарызды жабады, сол кезде ҚТҚЖБ төмендетілген пайыздық ставка бойынша қайта есеп жүргізеді.
ҚТҚЖБ-нен қолжетімді тұрғын үй: құн мен есептемелер >>>
Қайта қаржыландырудың жалпы жағдайларына қатысты айтатын болсақ, онда ҚТҚЖБ-гі қайта несиелеу басқа банктегілерден аса ерекшеленбейді. Ипотекалық несиені қайта қаржыландыруға банктен заем алу үшін салымшы біріншіден, ипотекалық несиені өтегенге дейін кепілге екі жақты ауыртпалық салуға кепіл ұстаушының жазбаша келісімін, екіншіден, ипотекалық заем бойынша қарыз қалдығы туралы анықтама ұсынуы қажет. Сондай-ақ, 3 жұмыс күнінің ішінде қаралатын, банк талаптарына сай келетін құжаттар пакеті мен несиелік өтініш беріледі. Несиелеу тек теңгемен жүргізіледі, ай сайынғы төлем бүкіл жыл бойына белгіленеді. Және егер клиент өзіндегі несиені мерзімінен бұрын жабуды қаласа, онда банк оған ешқандай айыппұл салмайды.
Көріп отырғанымыздай, ҚТҚЖБ-де ипотеканы қайта қаржыландыру – бұл бір таяқтың екі ұшы іспетті. Бір жағынан, шын мәнісінде алғанда ставканың төмендігі мен қарыздың қалған сомасын қысқа мерзімнің ішінде жабуға болатындығын ескеретін болсақ, қайта несиелеу жүргізу үшін өте қызықтыратын талаптар. Алайда бұрынғы қарыздың жартысына тең болатын соманы құрайтын, депозиттың болу қажеттілігі туралы тармақ, ҚТҚЖБ-де қайта қаржыландыру жүргізуге бекінген, адамның бойына қорқыныш ұялатуы мүмкін.
Kn.kz ақпарат қызметі