Бүгінгі таңда жұбайлардың ажырасуы кезінде ипотеканы бөлу мәселесі кең түрде тарап тұр. Бұл мақалада біз мынаны түсіндіруге тырысамыз: егер де сіздің шаңырағыңыз шайқалса, ипотекамен не істеуге болады?
1-жағдай. Жұбайлар тең қарыз алушылар болып табылады
Жағдайды шешудің екі нұсқасы бар:
1-тәсіл. Жұбайлар банкпен аталған іске байланысты тиянақты міндетті түрде тіл табысып, несиелік келісімшартта тең қарыз алушылардың ортақ жауапкершілігін тиісті несиенің бөлігін нақты өтеу мақсатында әрбір жұбайдың жауапкершілігіне ауыстырумен оған өзгерістер енгізеді. Бұған қоса жұбайлар несиелік келісімшартқа сай қосымша келісімге қол қояды.
Көптеген банктер жоғарыда айтылған тәсілден туындаған мәселені шешуге ынтамен, құлшыныспен бармайды, өйткені, мұндай жағдайда қарызды өтеу бойынша борышкерлердің бірлескен міндеттемелеріне сай банктер артықшылықтардан айырылады. Қарызды өтеуде ол борышкерлердің кез келгеніне немесе бірден өзінің таңдауы бойынша екеуіне де хабарласа алады. Бірақ, банктердің тәжірибесінде несиелік мекеменің жеке несиелік саясатына тиісті екі жеке тұлғаға бірлескен несиені қайта рәсімдейтіні кейде кездеседі. Банк қарызгерлердің бірлескен жауапкершілігін бөлуді міндеттей алмайды — несиегердің бұны істеуге құқы бар, бірақ, міндетті емес. Жұбайлар некеде қалып, бірақ, жауапкершіліктерін бөлгілері келсе — банктің жауапкершілікті бөлуге құқы бар, бірақ міндетті емес.
2-тәсіл. Жұбайлардың ішінен біреуіне несиені қайта рәсімдеу. Осы уақытта жұбайдың екіншісі несие бойынша төлем төлеу міндеттемесінен босатылады, дегенменен, бұған қоса несиеге сатып алынған пәтерге талап қылу құқынан айырылады. Сонымен қатар несиелік келісімшартқа өзгеріс енгізуде банк келіскен кезде егер ол несие атына қайта рәсімделетін қарыз алушылардың ішінен біреуін борышты өтеуге қабілетті санаса, немесе егер банкке несиелік келімшарт бойынша басқа аманат ұсынылса, жоғарыда көрсетілген тұщымды нұсқаның мәселені нақты шешуге мүмкіндігі бар.
2-жағдай. Егер некеге тұрамын дегенше жұбайлардың біреуі несие алса
Некеге тұрамын дегенше жұбайлардың ішінен біреуі несие алатын оқиға кездесіп қалады. Некеге тұрғаннан кейін және балалар туылғаннан соң, ай сайынғы төлемді банк қайта есептемейді, асыраудағы жандар өмірге келгенше нақ бекітілген соманы қарыз алушы өзі төлейді. Бірақ та, мұндай уақытта әйелі (күйеуі) ажырасқан кезде некеде тұрғанда жасалынған төлем ақының немесе осынау сомаға тең келетін жылжымайтын мүліктің бір бөлігіне де талап қыла алады, өйткені, көрсетілген төлемдер бірлескен мүліктің негізінде жүргізіледі. Мұндай қиындықтан құтылу үшін борышкер некеге тұрғандығы туралы банкке хабарлау керек, сонда екінші жұбай аманатшы ретінде рәсімделеді және ипотекалық несие бойынша бірлескен жауапкершілік пайда болады.
Ал, жұбай-борышкер жеке өзі ғана қарызгер болып қалғысы келсе, онда тиісінше пәтердің жеке меншік иесі некеге тұратын уақытта пәтерге ешқандай да қатысы жоқтығына екінші жұбайдың келісіміне сәйкес шарттар нақтыланып, ыждағатты жазылған некелік келісімшартты жасай алады. Егер жұбай жеке меншік иесі болып қалғысы келсе, алайда, некелік келісімшартты жасауды көңілі қаламаса, мұнда ақыл біреу — неке бұзылған жағдайда бұрынғы «жартысымен» қолайлы нұсқа үшін мықтап келісуге тура келеді. «Неке және отбасы туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 34 бабы, 1 бөлік астының 1 бөлігіне сәйкес некеге тұрамын дегенше жұбайлардың әрқайсысына тиісті мүлік осы мүлікті сатып алған жұбайдың міндетті түрде меншігі болып табылады.
3-жағдай. Егер қарым-қатынас рәсімделмеген болса
Бірге өмір сүретін, ортақ шаруашылықтарын жүргізетін және ортақ балаларын тәрбиелеп, өсіріп жатқан кейбір адамдардың өздерінің қарым-қатынастарын АХАЖ-ға тіркемеген жағдайын ерекше қадап, бөлек айтуға болады. Отбасылық көзқарас тұрғысынан қарағанда неке азаматтық хал актілерін жазу органдарына мемлекеттік тіркелімде болғанда ғана ол заңды деп танылады.
«Неке және отбасы туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 35 бабына сәйкес жұбайлардың әрқайсысының мүлкі неке уақытында жұбайлардың ортақ мүлкі болып танылады.
4-жағдай. Пәтерді сату, қаражатты бөлу
Неке бұзылғаннан кейін ипотекалық несиенің проблемасын шешудің бірден-бір айқын жолы несиеге сатып алынған тұрғын үйді сату болып табылады. Мұндай пәтер тек қана кепіл ұстаушының келісімімен сатылымға қойылады.
Кепілде тұрған пәтерді сатудың толық мүмкіндіктері туралы шарттар банктің сатып алу-сату мәмілесіне міндетті келісімнің айтылуы туралы, сонымен қатар банкке нақты кепілді ұсыну туралы келісімшартта түсінікті түрде нақты қарастырылады. Сатып алушы несиенің барлығын өтеу үшін ақшаның бір бөлігін банкке тікелей аударған жағдайлар болғанда, көбінесе кепілде тұрған пәтерді сатуға банктер келіседі.
Kn.kz Ақпарат қызметі
Тағы оқитындарыңыз: