Жылжымайтын мүлікті сатып аларда сотта дауласуға болатын мәміле жасау тәуекелі туралы әрқашан естен шығармау керек. Қазақстанда тұрғын үй бағасы өте жоғары, мұнда көп ақша айналып жатыр — әрдайым криминалды тұлғалар бар, оларды басқалардың ақшасы ұйықтатпайды.
Өкінішке орай, ҚР-да алаяқтардың шырмалған шырмауығына түсіп қалған адал сатып алушы шынайы заңмен қорғалмайды. Егер мәміле заңсыз деп танылса — өз ақшаңызды қайтарып аламын деген талпынысыңыздан, әрекетіңізден ештеңе де шықпайды.
Сонымен, егер сіз «орыс рулеткасын» ойнауға және жинағаныңызды конға қоюға әзір болмасаңыз — мәміленің «адалдығын» максималды тексеруді жатпай-атау ойланыңыз. Бұндай жағдайда сізге кәсіби юрист көмектесе алады. Оның көмегінсіз мәміленің заңды адалдығын тексеру — өте күрделі іс, өйткені, жылжымайтын мүліктің құжаттарына және оны сатуға байланысты әр түрлі ерекшеліктерді тексерудегі маңызы зор жұмыстар толыққанды білімді талап етеді.
Қазақстандағы мұндай тексеру шамамен — 5 000 теңгеден 150 000 теңгеге дейін тұрады. Баға аймаққа және жылжымайтын мүлікке, сонымен қатар ұсынылған жұмыс көлеміне байланысты (Астана мен Қарағандыда бағалар 10 000 теңгеден басталады, аймақтарда төмен). Құны бес мың теңге тұратын тексеру, нақтылау түрде барлық аспектілерді қамтымайды: бұл ақшаға тек жылжымайтын мүліктің негізгі құжаттарын тексеруге және құқықтық Кадастрдан анықтама сұрауға жетеді. Ал, 30 000 теңгеден жоғары қаражатқа толыққанды «детективтік» тергеу жүргізуге болады.
Мәміленің заңды адалдығы деген не?
Расын айтқанда, «мәміле адалдығы» деген заңды атау жоқ. Заңнамада ондай сөзді таба алмайсыз. «Мәміле адалдығын тексеру» — бұл шартты атау, сатып алу-сату келісімшарт қорытындысын заңсыз деп танытады, жағдайды анықтау операциясының бүтін кешенін жасайды деген ұғымды білдіреді.
Мәміле адалдығын тексерудің мақсаттары төмендегідей:
- Әлеуетті мәміледе криминалдылық белгілердің бар-жоғын зерделеу.
- Сатып алушылар үшін тәуекел факторларына талдау.
- Сатып алынатын жылжымайтын мүліктің құжат-тарының заңдылығын анықтау.
- Сотта мәмілені даулау үшін негіз, темірқазық болып табылатын жағдайды ашу.
- Сатып алу кезінде тәуекел дәрежесіне қатысты болжам жасау.
Бірден келісу керек: жылжымайтын мүлікті сатып алу кезінде тәуекелдің нөлдік дәрежесі болмайды. Жылжымайтын мүліктің мәмілесін толық қауіпсіздендірудің бірегей тәсілінен бас тарту керектігі бекер айтылмайды. Сонымен қатар тәуекелдің минималды мүмкіндігі болып қалады, ол үшін мәміле адалдығын анықтау бойынша іс-шаралар өткізіледі.
Жиналған толымды ақпараттың негізінде тәуекел дәрежесін дәлелдерді байламнан, болжамнан кейін сатып алушыға төмендегі әрекеттерді анықтау мүмкіндіктерін береді:
«Жасыл түс» — жайлы болжам, қауіпті факторлар кездескен жоқ, мәмілені даулаудың тәуекелі төмен, мәміле қорытындысының мағынасы бар.
«Қызыл түс» — жайсыз болжам, мәмілені заңсыз деп тану туралы маңызды мүмкіндік бар, сатып алудан бас тартқаныңыз дұрыс.
«Сары түс» — қауіп төндіретін факторлар бар, мақсатты немесе сатып алудан бас тарту, мүмкін болар тәуекелдерді бейтараптандыру бойынша юристпен бірге әзірлеу.
Мәміленің адалдығын тексеру қалай жүргізіледі?
Мұндай тексерулерді өз бетінше жүргізуге қарапайым адамдардың күштері жетпейді. Бұл тапсырманы осынау салада көп тәжірибесі бар немесе заңдық білімі бар маман орындай алады. Тәжірибе ешқашан артықтық қылмайтын интуицияның дамуына септігін тигізеді. Кәсіби маманның интуициясы деген не? Бұл мол тәжірибенің негізіндегі саналы қызметтің нәтижесі. «Бір нәрсе жетпей тұр», — деген жүректі торлаған сезімнің (контрагенттердің күдікті қимылдары, пәтер сатудағы асығыстық, бір түрлі төмен баға және басқа да қиыс факторлар) «лас» мәмілелердің жасалуынан құтқаратынын айтқан абзал.
Бірақ, интуиция интуициямен, ал, тексеру — жоспар бойынша. Мәміленің адалдығына толық талдау жасауға жатады:
- Жылжымайтын мүлікке құқық белгілеген құжаттарды тексеру.
- Аталған мәмілені аяқтауда контрагенттер мен олардың құқын тексеру.
Осынау жылжымайтын мүлікке қатысы бар тұлғаларды жан-жақты анықтау, осы тұрғын үйдегі ауыртпалықты айқындау (бұған банктің кепілінде тұрған тұрғын үйді тексеру және ондағы банктік ауыртпалықтың көлемін анықтау кіреді).
Алынатын жылжымайтын мүлік объектісінің тарихын, оған меншіктік құқықтың ауысуын, өткізілген жекешелендірудің заңдылығын және бұл объектімен жасалған мәмілені зерделеу.
Келісімшарттың аспектілерін талдау, сатып алынатын объектінің жағдайы мен оның комплектациясын (сантехникаларды, жиhаздарды және т.б. беру жоспарланған ба), пәтер төлемақы қарыздарын тексеру.
Өзара есептесу тәсілі мен заттарды берудегі қауіпсіздікті қамтамасыз етуді анықтау.
Шетел азаматтары үшін тағы бір мағыналы, пайдалы, маңызды жүйе қосылады: екі елдің заңнамасы жағынан, тәртібі жағынан аталған мәміленің мүмкін болар қорытындысын тексеру. Қазақстанда шетел азаматтарының жер бөлімшелерін иеленуге қатаң тыйым салынған, сонымен бірге шетел азаматының өзінің елінде де басқа елдің мүліктерін иеленуге қатаң тыйым салынуы мүмкін ғой.
Аталған жүйелерді тексеру кезінде күтпеген жерден кездесіп қалатын ыңғайсыз жағдайларға талдау жасай отырып, оларды толық, жан-жақты қарастырамыз.
Жылжымайтын мүлікке құқықты тексеру
Мәміленің адалдығына талдау сатылатын жылжымайтын мүлік объектісінің сатушысының құқын тексеруден басталады. Басқа біреулердің пәтерлерін қымсынбай сататын арендаторларға, тыйым салынған тұрғын үйді сатуға қоятын алаяқтарға алданып, өкініп қалмау үшін төмендегі құжаттарды тиянақты, ыждағатты, жан-жақты зерделеу керек:
- Жылжымайтын мүлікке және оның техникалық мінездемесіне байланысты тіркелген құқық (ауыртпалық) туралы анықтама (ТҚО-да беріледі) — ГБД РН ақпараттық жүйесінен электрондық үкімет порталында тиянақты, ұсынақты жасалады.
- Құқық берілген құжаттар (сатушы әзірлейді).
- КСК-нің, коммуналдық қызметтің түбіртегі (мекемелердің, ұйымдардың сұрауымен, өтінішімен меншік иесінің талабы бойынша беріледі) ағымдағы төлем бойынша немесе меншік иесінің осы төлемдерге байланысты қарыздары жоқтығы туралы олардан анықтама.
- Меншік иесінің сатуға қойылған мүлікке міндетті салық төлемдері бойынша қарыздарының жоқтығы туралы Салық басқармасынан анықтама (салық басқармасы немесе комитет береді).
- Егер тұрғын үй мәселесі болса, азаматтардың тіркелім кітапшасы (ТҚО-да беріледі).
- Пәтердің жоба-жоспары (әділет органдарының жылжымайтын мүлікке құқық тіркелімі бөлім-дерінде беріледі).
Мұнда жалған құжатты анықтайтын, айқындайтын маманға жүгініп, ақылдасқан дұрыс. Ол тәжірибелі юристің ғана қолынан келеді. Түзетілген құжаттардың айна-қатесіздігі тексеріледі. Ұрланғандар мен жоғалғандардың қатарында емес екенін алдын ала білу үшін — бланктер мен мөрлерді ыждағатты тексеруге кеңес беріледі.
Кейде алаяқтар жылжымайтын мүлікке байланысты ойларына құқық белгіленген құжаттардың дубликатын пайдаланады, бұл оларға нотариалды мәміле біткеннен кейін, бір сатып алушыдан барлық соманы алуға мүмкіндік береді, әрі қарай сатып алушының тіркелімі жоқ болғандықтан, кейде барлық соманы (екінші рет) — екінші нотариалды рәсімдеуден соң, бұнда дубликат бойынша емес, алғашқы құжаттармен басқа сатып алушыдан алады.
Сондықтан мемлекеттік тіркелімнен ұсынылған дубликаттар расталмағанда, сауысқандай сақ болған жөн. Мұндай тіркелімнің жоқ болуының себептерін зерттеу қажет, егер сіздің юрисіңіз оның себебінің дұрыстығын айтса — онда дубликаттарды ұсынуға байланысты жағдай мен қағаздарды тиянақты тексереу керек.
Бұл сол пәтер ме?
Мәміленің адалдығын тексеруге тек жылжымайтын мүлік объектісінің ғана емес, бүтін сол объектінің құжаттарын тексеру кіреді. Сізге көрсетілген пәтердің — құжат бойынша сатылатындығына көзіңіз жете ме?
Мұндай арамзалықтың, сұмпайылықтың түрі қаланы жақсы, тәуір білмейтін, қаладан тыстағы аңқау сатып алушыларға арналған. Сенгіш, көңілшек сатып алушыға сәулетті де дәулетті тұрғын үй көрсетіледі, ал, құжаттар қаланың сыртындағы құлағалы тұрған баспанаға рәсімделеді. Бұл қалай істеледі?
Арбаудың, алдаудың күрделі түріне пәтер, үй нөмірлерінің кестелерін ауыстыру, тіпті көше атауының өзгеруі жатады.
Көше атауының ұқсастығы да көзбояушылыққа пайдаланылады. Немесе, айталық, бір қалада түрлі саябақ кооперативтер болады, ал, оларда көшелер Яблоневая, Октябрьская, Садовая… болып кете береді. Аймақпен таныс емес келушіге тамаша, керемет көгалды жер бөлімшесі бар бір кооперативтегі үйшік көрсетіледі, ал, сатылатыны — басқа бір ескі. Сондықтан — сатып алудан бұрын картаны зерттеуге ерінбеңіз.
Сөйтіп, әсіресе, қала сыртындағы жылжымайтын мүлікті иеленерде өте, тым сақ болыңыздар: құжаттар бойынша әдемі вилла құлағалы тұрған сарайға, жертөлеге айналып кетуі ықтимал.
ТТБ: Бару міндетті
ТТБ беретін (мұндай орган бұрын болған, қазір бұл игілікті іспен әділет органдарының жылжымайтын мүлікке құқық тіркелім бөлімдері тынымсыз айналысады) техпаспорт пен экспликация, ал, кейбір жағдайларда жер учаскесінің актісін міндетті түрде жан-жақты зерделеуге жатады. Пәтер жобасымен техникалық паспортты ыждағатты салыстыруға ерінбеңіз! Мемлекеттік Архитектуралық-Қала құрылысы Кеңесінің рұқсат қағазынсыз және тұрғын үй алаңының пайдалы өзгеруі туралы тіркелім органы беретін қорытындысыз қабырғалары, есік-терезелері, сантораптары, асханасы және т.б. ауыстырылған пәтерді сатып алудың қажеті шамалы. Асығыстық қылсаңыз, ол сізге опа бермейді. Кейін қайта жобалауды заңдастыруға қосымша қаржы және уақыт кетеді, ол ондаған мың теңгені құрауы мүмкін. (егер айыппұл сізге ілінгенде).
Ең жаманы егер де қайта жобалау орын алса, оны заңдастыру мүмкін емес. Мысалы, көп қабатты үйлерде санторапты ауыстыру заңсыздыққа жатады, өйткені, олай дейтініміз, сумен жабдықтау және канализация жүйесі тұрғын үй ғимаратының үстінде болмауы керек. Мұндай жағдайда пәтерді бұрынғы қалпына келтіруге мол қаражат жұмсалады.
Мәміленің қауіптілігі
Жылжымайтын мүлікті сатып алу-сату процесін алдын ала болжап болмайды — бұл ойды нотариустер де, риэлторлар да, юристер де бірдей қуаттайды. Барлық «нағыз» құжаттардың өзі сенімділікті ұлғайтпайды. «Дипломы бар және лицензиясы бар мамандар қателеспейді және бәрін дұрыс рәсімдейді», — деп ешкім батыл айта алмайды.
Біздің елімізде мәміленің адалдығын тексеру үшін юристке жүгіну, хабарласу әдет емес. Бірақ, мамандардың айтуынша, бұл мәселе қазіргі таңда өте өткір тұр.
— Азаматтық құқық саласында тер төге жинаған менің жеке тәжірибем сабаудай сегіз жылдан астам уақытты құрайды, жылжымайтын мүліктің проблемалары мол, шашетектен «бақытты» жаңа иегерлерімен жиі-жиі ұшырасамын, кездесемін, — дейді «Заңгер-Астана» заң агенттігінің басшысы Аслан Серікпаев. — Заңсыз құрылыстар (жеке үй), сенімсіз шаршы, көп үй-жай қарызы, кенеттен пайда болған мұрагерлер, мәмілені жасауға келісім бермеген жұбай, кепіл ұстаушылар (банктер немесе қарапайым адамдар), пәтерді кепілге қойып қарызға ақша берушілер — бұл тек жаңа пәтердің мүмкін болар проблемаларының бір ұштығы ғана.
Жалған құқық белгілеген құжаттар мен сенімхаттар ел арасында кең тараған. «Бұндай ақиқаттар пәтердің меншік иесі жасалған мәміле туралы білмегенде барып туындайды, бұл оны заңсыз деп тану үшін сотқа жүгінуге итермелейді, мәжбүрлейді, — деп айқын да анық көрсетеді «Феникс» астаналық заң агенттігінің директоры Талғат Мылтықбаев.
Егер әңгіме жер учаскесі туралы қозғалатын болса — онда оның кадастрлық нөмірі бар тиісті мемлекеттік актісі міндетті түрде болу керек. Бірақ, өкінішке орай, шебер, майталман мамандардың өздері барлығын толық қарап шыға алмайды. Оған шамасы жетпейді. Жерге қатысты бүкіл «дұрыс» құжаттар да олардың әрекеттеріне кепіл бола алмайтын көрінеді.
«Комфорт» қарағандылық агенттігінің риэлторы Анастасия Ксендз өзінің жақында болған мәміледен таңқаларлық күйге түскенін айтады. Ол клиенттерінің біріне жер учаскесін сатуына көмектесіпті. «Жерге актісі, кадастрлық анықтамасы бар, еш ауыртпалығы жоқ, бәрі «таза» екен. Жаңа қожайынға қолма-қол есептесумен жер тез қайта рәсімделген. Құжаттарды нотариус тексерген, оларды тіпті әділет департаментіне тіркеген, — деп әңгімелейді агенттік басшысы. — Иегер болғаннан соң, учаскенің жаңа қожайыны үй құрылысының жобасын дайындады және оны қол қою үшін қаланың архитектура бөліміне жолдады. Содан кейін барып, Қарағандының Бас жоспарына сәйкес бұл аймаққа балабақшаның құрылысын салу ұйғарылғаны белгілі болыпты. Бұл жерді әкімдік алып қояды».
— Жерді сатып алу кезінде аталған учаскеден оны игермегені үшін ауыртпалық алып тасталды, бірақ, ол ешқайда айқын көрсетілмеді, — деп жан-жақты түсіндіреді Анастасия Ксендз. — Әділет бөлімінде ауыртпалық тіркелмеген кадастрлық анықтама да мәлімет болмады. Бас жоспар бойынша балабақша аймағындағы 6 участке алынады, ақкөңіл, ештеңеге назар аудармаған қожайындар, мүмкін, бұл туралы білмейді. Бұны қалай тиянақты тексеруге болады? Ақыл мынадай: жер учаскесін иелену кезінде онда қаланың Бас жоспары бойынша құрылыс салу көзделген, көзделгенмегенін біліңіздер.
Енді жаңа қожайынға сот дауларын бірнеше рет бастан өткізуге тура келеді. Юристке уақыт өткізбей жүгінген дұрыс, оларды, бұрын айтылғандай, жағдай қиындағанда осы іске тартады. Ал, риэлторлар мәміленің қорытындысына дейінгі туындайтын құжаттарға байланысты проблемалар туралы біраз нәрсе айта алады. Сонымен, қажытатын, шаршатын әуре-сарсаңға түсу құжаттарда жіберілген қатеге қатысты екені бесенеден белгілі болды.
— 2002 жылы қожайыны иеленген пәтерді саттым, — дейді риэлтор Максим Сайфуллин. — Қарасам, сатып алу-сату келісімшартында мынадай күні, айы, жылы көрсетілген: 29.29.2002 ж. 29 ай болмайды ғой! Ал, адам осы құжатпен өмір сүрген және сату туралы әңгіме қозғалғанша, көңіл-күйі төмен түспеген. Сол нотариустың әлі жұмыс істейтіні жақсы болды. Сатушы нотариуске барды, ол жіберілген қатені жөндеді, «түзетілгені дұрыс», — деп мөр басты, сөйтіп, бәрі аман-есен аяқталды. Олай болмағанда, мұрағатқа жүгіну керек болатын, жүйкені тоздыратын еді, қаншама ақша мен уақыт кететін еді.
Риэлторлар нотариустар көп, ал, олар өздерінің клиенттерін үйренген біреуіне ғана апаратынын айтады. Егер таныс емес кеңсеге жүгінуге тура келсе, мұнда құжаттардың қателері ыждағатты, тиянақты тексеріледі. Бір күні қайта-қайта кемшіліктер кездесе бергендіктен, нотариус бір құжатты 4 рет жөндеді. «Сатып алушы ол жақтан шеке-басы қызарып, ызалы, ашулы шықты, — деп әңгімелейді Максим Сайфуллин.
— Бірде мынадай мәміле жасалды, мысалы, Жұмагұлова деген фамилияның орнына нотариус Жұмабекова деп жазып жіберген. Бір сөзде төрт әріп! Оның үстіне клиенттер құжатты оқып: «Иә, бәрі жақсы!» — депті. Яғни, адамдар іске жауапсыз қарайды, — дейді Анастасия Ксендз.
Жалпы, әрбір әріпті тексерген дұрыс, содан барлық проблема басталады. Сатып алу-сату келісімшартын бірден ТҚО-ы арқылы тіркелімнен өткізу керек. Онда да құжаттарды тексереді. Егер мамандар қате тауып алса, оны жөндеуге мүмкіндіктер болады. Мәселен, сіз сатып алу-сату келісімшартының тіркелімімен кешіксеңіз, оны қайта қалпына келтіру керектігі анықталады. Осы уақыт аралығында бұрынғы қожайындар басқа қалаға немесе басқа елге кетіп қалуы мүмкін. Жаңа келісімшарт жасау үшін екі тараптың қолы талап етіледі. Бірақ, өкінішке орай, әділет органдарында да қателер жіберіледі. Мысалы, 2002 жылғы 29-шы айы бар әлгі келісімшартты көріңіз. Дұрыс емес цифрлар, қате көрсетілген фамилия бірнеше жылдан кейін анықталуы ықтимал. Риэлторлар жалпы мәмілелер санынан сапасыз құжаттар шамамен 20% жағдайында кездесетінін айтады.
Ең тәптіштеп, тиянақты, ыждағатты тексерушілер банкілер болып табылады. Қазірде көптеген пәтерлер ипотеканың көмегімен, жәрдемімен сатылады. Маңызды банктердің заң бөлімдерінде барлық қағаздар егжей-тегжейлі қаралады: клиенттің келешек несиені төлей алмай, борышкер болып қалмауынан сақтанады. Егер де кепілге қойылған пәтерді сатуға тура келгенде, сауатсыз толтырылған құжаттар банк үшін проблема тудыруы мүмкін.
Жылжымайтын мүлікті сату кезінде коммуналды қызметтерге қарыздар жиі «бетіне шығады». Оның қожайындарына ескертусіз мүлікке тыйым салыну бар. Яғни, коммуналды компанияның егер де тұтынушыда қарыз болса, сотқа жүгінуі мүмкін. Жауапкерді сотқа шақырмайды және пәтерге немесе үйге ауыртпалық қойыла береді. Қарыз көлемі анау айтқандай көп болмаса да, осылай жасалады. Мысалы, «Алма-ТВ»-нің қызметтеріне 1400 теңге дейік. Өзінің клиенті үшін пәтеріне сатып алушы тапқанда, осындай жағдаймен риэлтор Ольга Иванова бетпе-бет келді. Қарыз 2006 жылғы екен:
— Сатушы 2009 жылы Турцияда тұру үшін құжат рәсімдеді, барлық инстанция бойынша тынбай жүгірді, орасан қағаздарды жинады. Сонда қарыз болмады, 1400 теңге мұнда пәтерді сатар кезде «шыға келді».
Сату кезіндегі проблемалардың көпшілігі тұрғын үйді заңсыз қайта жобалауға байланысты. Риэлтор Ольга Иванова көп қабаттыларды «жасарту» ақиқаты техпаспорттың арқасында табылғанын айтады. 1962 жылы салынған үйдегі пәтер керемет жөндеумен және өте жоғары бағаға сатылды. Сатып алушы оны иеленуге асығып, аптығып оттай «жанып тұрды». Банкке ол көп кідірмей, ипотекамен рәсімдеу өтінішімен хабарласты. Банк тек техпаспортты қайта жасағанда ғана тапсырысты қуаттайтынын жеткізді: өйткені, қожайындар төрт бөлмелі пәтерді үш бөлмелі еткен, ал, құжаттарға әдеттегідей өзгеріс енгізбеген. Барлығын кейін қайта тіркеуден өтуге бергенде, ескі техпаспортта алаңды өзгеше, басқаша қылғаны (оны үлкейткен) және құрылыс жылын өзгерткені тез анықталды. Расында, үй 1962 жылғы емес екен, 1938 жылғы болып шықты.
— Ипотеканы рәсімдеу кезінде мұндай көп қабаттыларға баға белгіленбейді, — дейді Ольга Иванова. — Мүмкін, бұл қожайындардың тіркеу органдарында таныстары болып, үйді 20 жылға «жасартқан» шығар. Тұрғын үй қоры бойынша өз базасы бар жоғары дәрежедегі банк мұндай адасуға жол бермейді. Пәтер сату тоқтатылды, әрі қарай оның тағдыры бізге белгісіз. Бірақ, интернеттен бұл объектінің қымбатқа сатылғанын көрдік.
Астаналық юрист Аслан Серікпаев кейбір азаматтардың техникалық паспорт пәтердің құқық белгіленген құжаты деп санайтынын айтады. Бұл түсінік қате, маман сақтандырады: «Ол жылжымайтын мүлікті сатып алу-сату мәмілесінің қорытындысы үшін ешқашан ең негізгі қызметті атқармайды».
Техпаспорт қайта жобалау болған жағдайда, егер кеңестік үлгіде болса, оны өзгерту керек. Риэлторлар оларды «калька» деп атайды. Жуырда пәтердің жалпы көлеміне қоса балкон көлемі көрсетілетін болды. Егер сатып алу-сату келісімшартында бұрынғы шаршы метр көлемі көрсетілсе (мысалы, 30 шаршы), жаңадан жасалған техпаспортта — 32 шаршы (балконмен), онда бұның сол бір пәтер екенін көрсететін ТҚО-ы арқылы қорытынды алу қажет.
Мамандардың кеңестерi:
- Егер де пәтерге қайта жобалау жүргізіле қалса, қожайында төмендегідей құжаттар міндетті түрде болуы керек:
- ГАСКом берген және тиісті Департаменттің немесе Әділет Басқармасының тіркелім органында тіркелген қайта жобалауға рұқсат қағаз.
- Тұрғын үй пайдалы алаңын өзгерту туралы ТТБ берген қорытынды.
- Сотта дауласу орын алғанда — ғимаратты қайта жобалау күйімен сақтау туралы және (немесе) қайта құрылған жағдайына байланысты белгісімен заңдық күшіне енгендігі туралы сот шешімі.
- Бұдан басқа да жылжымайтын мүліктің нақты, дәл мекен-жайымен (орналасуымен) кадастрлық нөмірін тиянақты, ыждағатты тексеру қажет.
- Мекен-жайы өзгерген жылжымайтын мүлік объектісін сатып аларда сақ болу керек (мысалы, көше өзгерген жағдайда).
- Техникалық мінездемесі өзгерген жылжымайтын мүлікті сатып аларда Тұтас мемлекеттік құқық реестріне өзгерту енгізу талап етіледі. (мысалы, мансардты қабат салынса немесе дәліз қосылса және т.б.).
Қызмет жасаудың кұны
Юрист Евгений Роуттың ақпараты бойынша, Қазақстандағы мұндай тексеру шамамен — 5 000 теңгеден 150 000 теңгеге дейін тұрады. Баға аймаққа және жылжымайтын мүлікке, сонымен қатар ұсынылған жұмыс көлеміне байланысты (Астана мен Қарағандыда бағалар 10 000 теңгеден басталады, аймақтарда төмен).
Құны бес мың теңге тұратын тексеру, нақтылау түрде барлық аспектілерді қамтымайды: бұл ақшаға тек жылжымайтын мүліктің негізгі құжаттарын тексеруге және құқықтық Кадастрдан анықтама сұрауға жетеді. Ал, 30 000 теңгеден жоғары қаражатқа толыққанды «детективтік» тергеу жүргізуге болады.
Басқа да деректемелердің мәліметтері, дәйектемелері бойынша мәміле қорытындысын алу кезінде делдалдық жасау құны 3000 долларға дейін көтерілген, егер іскер маманның өкілетті органдарда таныстары, «өз» адамдары болса, кейбір процедуралардың жедел өтуін жеңілдетеді.
Фото: mypicpic-gold.ucoz.ru
Kn.kz Ақпарат қызметі